opcje baza firm mapa strony newsletter
Newsletter
Zapisz się do naszego newslettera
a będziesz na bieżąco z najważniejszymi wydarzeniami oraz z najświeższymi promocjami w naszym biurze rachunkowym.
wyslij
O Cechu
Pliki do pobrania
"Talent jest jak kawałek szlachetnego ale surowego metalu; dopiero silna praca go obrobi i wartość mu wielką nadaje."


Geneza Cechów

Nazwa cechu pochodzi bądź od godła cechowego czyli znaku, bądź od cechy (Zeichen - znak), którą obsyłano ministrów, zwołując ich na zebrania cechowe. Np. u złotników krakowskich taką cechą był pierścień.

Organizacje cechowe są bardzo stare i istniały już w starożytności. Pierwszą wiadomość historyczną o cechach mamy z r. 943. Jest to wiadomość o istnieniu cechu rybackiego w Rawennie, podana w tomie IV str. 144 dzieła pt. “Monumenta Ratuzzi”.

Według istniejącej literatury mamy aż trzy teorie powstania cechów:

  1. pierwsza teoria wywodzi cechy od rzymskich korporacji,
  2. druga teoria wywodzi je od związków nierolnych rzemieślników pracujących na dworach feudałów we wczesnym średniowieczu,
  3. wreszcie trzecia teoria wywodzi cechy od dobrowolnych związków wolnych rzemieślników prowadzących rękodzieło w miastach.


Ta właśnie trzecia teoria o powstawaniu cechów jest chyba najbardziej przekonywująca. Według tej teorii początki cechów sięgają XI i XII wieku. Mianowicie pierwsze cechy pojawiły się najpierw w miastach włoskich, potem francuskich, niderlandzkich, angielskich i niemieckich.

W nauce polskiej genezę miast wywodzi się od podgrodzi, a wiadomo, że właśnie na podgrodziach skupiali się pierwsi rzemieślnicy. Stąd można wyciągnąć wniosek, że w Polsce rzemiosło z podgrodzi dało podstawę do powstania pierwszych cechów, których gotowe formy organizacyjne przeniesiono z Zachodu, głównie za pośrednictwem Niemców, napływających do miast polskich, a więc i do miast śląskich w XIII i XIV wieku.

W aktach zakładania miast średniowiecznych spotykamy bardzo często formułę, że zezwala się danej miejscowości osiedlić tylu rzemieślników, “ilu tam może znaleźć dogodne wyżywienie”. Rzemieślnicy ci należeli do pierwszej załogi miasta i zajmowali przeważnie w planach miasta oddzielne ulice według swej specjalności. Np. ulica Rzeźnicza zamieszkała była przez rzeźników, ul. Kowalska przez kowali, ul. Piekarska przez piekarzy itp.

Taki stan rzeczy musiał już w samych początkach powstania miasta wytworzyć wspólnotę interesów poszczególnych rzemiosł, która uwidaczniała się w tworzeniu zrzeszeń zawodowych w postaci cechów, bractw i gildii.

Oczywiście cechy te nie od razu posiadały pisane statuty, lecz opierały swoją działalność na prawie zwyczajowym niepisanym. Dokładną datę powstania cechów w Polsce trudno ustalić, gdyż nadanie statutu pisanego nie zawsze pokrywa się z datą założenia cechu.

Najstarsze wzmianki o rzemiośle z naszego raciborskiego terenu mamy z r. 1258, kiedy to w Raciborzu istniały już jatki masarsko – rzeźnicze, a wiadomości o tym stanowią najwcześniejsze źródłowe dane historyczne o rzemiosłach w naszych miastach polskich. Z danych dalszych wynika, że w r. 1385 było w Raciborzu już 37 jatek rzeźniczo – wędliniarskich.

Statut prawa magdeburskiego z r. 1299 nadany miastu Raciborzowi mówi o nadzorze (s. 19) miejskiej nad cechami i rzemiosłem.

Inny dokument z r. 1303 podaje, że książę Raciborski przeznaczył czynsz od jatek masarskich dla klasztoru w Rudach Raciborskich, a niezależnie od tego tenże klasztor rudzki z nadania księcia prowadził aż 9 jatek masarskich w Żorach. Również czynsz z rzeźni miejskiej w Raciborzu pobierał klasztor w Rudach co wynika z dokumentu z r. 1313.

W r. 1313 z łaski księcia Raciborskiego powstają w Raciborzu sukiennice miejskie, w których napływowi tkacze – sukiennicy sprzedają swoje wyroby. Pierwsze wiadomości o istnieniu zorganizowanych cechów i statutów cechowych w Raciborzu pochodzą z r. 1375 i 1386.

Zarządzenie z dnia 16 lutego 1380 r. wydane przez księcia Jana Raciborskiego ogranicza prawa tkaczy – sukienników do sprzedaży w rozmiarach łokciowych tylko własnych wyrobów z sukna, natomiast sukno obcego pochodzenia musiano sprzedawać w całych wałkach.

Dokument z r. 1482 mówi, że ślusarze I kowale w Raciborzu otrzymali wspólny statut cechowy, ponieważ grupy tych rzemiosł były stosunkowo nieliczne. Dokument z r. 1491 wspomina o cieślach z Raciborza. Rzemiosło ciesielskie w tym czasie było bardzo liczne, a to z uwagi na fakt, że aż do XVIII wieku przeważały w miastach, nie mówiąc o wioskach – budowle drewniane.

Dokument z r. 1599 wspomina o ludwisarzach jako rzemieślnikach wędrownych z Raciborza, gdyż główne i stałe warsztaty ludwisarskie znajdowały się w Opawie, Krakowie i Wrocławiu, skąd sprowadzano gotowe dzwony do kościołów na teren Śląska.

Dekret z r. 1638 wydany przez króla Jana Kazimierza dla cechów szewskich księstwa opolskiego i raciborskiego świadczy, że ilość szewców w tym czasie była bardzo znaczna, a ranga gospodarcza rzemiosła szewskiego bardzo wysoka.

W r. 1699 założony został w Raciborzu cech młynarzy, do którego należeli również i cieśle, a to dlatego, że skomplikowane drewniane mechanizmy młynów były budowane przez rzemieślników cieśli. Często sami młynarze posiadali znajomość kunsztu ciesielskiego.

Dane z r. 1863 tj. już z okresu rozbiorów Polski mówią, że rzemiosło śląskie zorganizowane było w tym czasie na nowych podstawach I liczyło w pruskiej części Górnego Śląska 18500 samodzielnych mistrzów zorganizowanych w 468 cechach.

W Raciborzu istniało 677 warsztatów rzemieślniczych zrzeszonych w 24 cechach, a w Opolu było 445 rzemieślników należących do 16 cechów.

Mimo tak dużej liczby rzemiosła w tym czasie, to jednak niektórych rzemiosł jak np. fotografów było b. mało. W r. 1863 było ich na całym Górnym Śląsku tylko 6 w tym jeden tylko w Raciborzu.

(Fot. str. 21)

Przydatne linki
© 2024 Cech Racibórz - Portal Cechu Rzemiosł w Raciborzu
wykonanie: Margomedia Sp. z o.o.
Portal www.cechraciborz.com.pl wykorzystuje pliki cookies, czyli tzw "ciasteczka". W przypadku braku akceptacji korzystania z plików cookies prosimy o opuszczenie strony.
Zamknij